به ناوی کوردستانی گهوره .

ح. س. سۆران

soransa@hotmail.com

تاران – 3/8/2707

چهته کێیه

زۆر مهبهست له نێو ئێمه دا ههن ، که دهبێ پێیاندا بجێنهوه و به وردی تێیان بڕوانینهوه ، چون بهداخهوه پێنووس و تێ نووس زۆرتر له دهستی خۆمان دا نهبوون و نهیارهکانمان ، ههرجێ ویستویانه ، به زمان و رێنووسی نگریسی خۆیان ، دژ به کورد وتوویانه و نووسیویانه . ئێمهش چون خۆمان زۆر رهبهن ، ساکار و دڵپاکین ، دهماودهم و سنگاو سنگ ، ویته ساختهگیه کانیانمان گوێزاوهتهوه و تهنانهت به بزه و قاقای پێکهنینهوه ، بڕێکیشمان لێ زیاد کردوه !!! .

یهکێک لهو شتانه وشهی ( چهته) یه ، که له زمانی کوردی دا ، به مانای تێڕۆریسته و کهسێکه ، چهکی پێیه ، زۆرتر هانای بردوهته بهر شاخ ، رهوهز و کێوپاره و خهباتی کردوه . نهیارانی کورد وایان قاو دا خستوه ، که گۆیا له نێو کورد دا ، چهته ( تێڕۆڕیست) زۆره و لهم درۆ و دهلهسه و حیزه فێڵانهی ههمیشهییان خستوهته سهر زاران ؟ بهڵام ، چون وتویانه گێرانهوهی قسهی لابهتاڵ باش نیه ، من به درێژی باسیان ناکهم .

کهچی کاتێک به وردی و هرز ( ویجدان) ی بێ خهوش لهم رووداو و کارهستاته دهڕوانین ، بۆمان روون دهبێتهوه ، له نێو کورد دا بۆ دهرماننیش چهته نیه و ئهوانهی که کاتی زو به بوختان و درۆ و دهلهسه ، ناویان ناون چهته ، زۆرتر ئهوانه بوون ، که له دهست ههره شهی کوردکوژان ، تاڵانگهران و زۆرداران ، پهنایان بردوه به چۆڵ و شاخه سهربهرزه سهربڵیندهکانی کوردستان و دژی داگیرکهران ، خهباتیان کردوه . بۆ وێنه کابرایهک له نێوچهی ههوشار ( حهوت شار ) بو ، به ناوی ( کهریمی جانگیر ) ، که له دهستی گوشار و ستهمی دهستهڵاتی پههلهوی ، چوبوه شاخ و دژی ژاندارم و ئاژانهکان ، بهربهرهکانێی چهکدارانهی دهکرد . جون ئهو کاته هێشتا ناوی پیرۆزی "پێشمهرگه" له فهرههنگی کوردی دا نهنرابو و ئهم وشهیه به کهس نهناسرابو ، عهجهمه کان ناوی کهریمیان نا ( چهته !!!) ، یا خهباتگێڕی نهبهز ، عهلی کوڕی مهلا مارفی کۆکهیی ، هۆنهری به ناوبانگی موکریانی ، چووبوه کێوی میر قاز ، له دهڤهری تهرهغه و وتیان نزیکهی 20 ژاندارمی هێرش هێنی مرۆڤکوژی کهلهلا خسوه و توڵهی لێ سهندوون ، که له پاشان، هێزی عهجهم و مهجهم ، دهوریان داوه و ههر لهوێ کوشتویانه ، یا حهسهن بهگ و حوسهین بهگی به ناو" چهته " ، که له باشوری کوردستانهوه هاتبوون بۆ خهباتی رزگاری خوازی کوردایهتی ، و له دهورهی پههلهوی دا ، له کێوی " مهولووده "، له کن ئاوایی سهقزلو سهر به ناوچهی بۆکان ، حهشارگهیان گرتبو ، یا بهههشتی عهتا کهلی به ناوبانگ ، له ناوچهی سنه و هتد .

ئهز خودای نهخواسته ، لێرهدا مهبهستم لهوه نیه ، که لاگری له توند و تیژی و کوشتار بکهم ؛ به پێجهوانه ، چهندێک دهروهستی ساغی و بهختهوهری گهلی کوردم ، هێندهش دهروهستی ژیانی باش و بهختهوهری بو تهواوی دهروجیران و عهجهم و مهجهم و عارهبم ، بهڵام شته که وا نهبوه و نابێ ناوی ههر کهسیان به "چهته " بردوه ، ئێمه به مرۆڤێکی خراپ و نزمی بزانین و بڕوا بکهین – زۆر جار ، پێجهوانهی ئهوه دروسته .

بۆ وێنه تهنانهت دیومانه ، له چهند کتێب دا وشهی زۆر کاڵ و کرچ و سووک و سهلیمیان سهبارهت به سهرۆک سمکۆ بهکار بردوه ، کهچی دهتوانم بڵێم سمکۆ ، " ئاپۆی " سهردهمی خۆی بوه ، که له ئاخری دا ، دارودهستهی رهزاشای ههوهڵ ، له شنۆ ، به فێڵ و دانی ورده بهلێنی عهچهمی ، کوشویانه .

ئێستاش که وشهی تێڕۆڕیست بۆ ( پ . ک . ک ) به کاردهبهن و به مانای (چهته) یه ، ئهز به ئاڵای پیرۆزی کوردستانتان سوێند دهدهم ، ئایا ( پ . ک. ک ) تێڕۆڕیسته ؟ . به پێجهوانه ، کهماڵ و کهمالیستهکان چهته ( تێڕۆڕیست) ن و ههمیشه چهته بوون . ( پ . ک . ک ) هێزی ئاشتی و رزگاری خوازی کورد و بگره جیهانه ، که تورک و مۆرک و عهچهم و عارهبی ئاساییشی به قهت کورد خۆش دهوێ ، بهڵام پێشی وایه عهچهم و تورکی ئاسایی و خێرخواز ، له گهڵ کهمالیستی شێڤێنیست دا ، تۆفیرییان یهکجار زۆره . کهماڵیستهکان ههر ئهوانهن دهڵێن" کورد تورکی کێوین و لهو رهوهز و بهرده ، زمانی تورکیان له بیر چوهتهوه و دهبێ به زهبری کوشتار و زرمهی گۆپاڵ ، زمانی کوردیان له بیر بهرینهوه و زمانی تورکیان فێر بکهیهنهوه ، یا هێنده فاشیستن که به خۆیان مافی ئهوه دهدهن ، له پاڕلمانی تورکیا ( تورکستان ) دهنگ بدهن بۆ ئهوهی هێرش بهرنه سهر وڵاتێکی سهربهخۆی دیکه – بهڵی ئهفهندم ، چهته ئهوانهن ، نهک خهباتگێرانی ئاشتی خوازی پ.ک.ک . به هیوام ئهم نووسراوه یه ببێته هۆی ئهوهی ، که به باشی بزانین ، خهباتگێڕی ئاشتی خواز کێیهی و چهته ( تێڕۆڕیست) کامهیه .